مختصری در بارهء زبان و الفبای ارمنی

          زبان ارمنی، شاخهء مستقلی از گروه زبانهای هند و اروپائی است(1) این

زبان ، زبان رسمی جمهوری ارمنستان بوده و در سایر مناطق جهان نیز بسته به ارامنه ساکن در ان نواحی کاربرد دارد(2) .

          مبدع خط ارمنی ، مسروپ مقدس ، ملقب به  مسروپ ماشتوس(3) در قرن پنجم میلادی است .  از آنجائی که وی یک مقام روحانی بود لذا حروف الفبای ارمنی را برای درک ساده تر مفاهیم کتاب مقدس از سوی ارامنه اختراع کرد (4) زیرا قبل از اختراع خط ارمنی، ارامنه متون مذهبی و نیز مکاتبات خود را به دو زبان آشوری و یونانی می نوشتند چنانکه مسروپ ماشتوس برای گرجیها هم جهت درک مضامین کتاب مقدس ،  الفبائی اختراع کرد

          زبان ازمنی به دو گویش اصلی تقسیم می شود و گویش های فرعی، همه در قالب این دو گویش  جای می گیرند یکی ارمنی شرقی یا Արևելահայերեն(Arevelahayeren)که مورد کاربرد آن عمدتاً در ارمنستان ، روسیه ، قفقاز و ایران است و دیگری ارمنی غربی یا Արևմտահայերեն (Arevmdahayeren)که مورد کاربرد آن عمدتاً در آناطولی شرقی واقع در ترکیه کنونی ، ایالات متحده ، اروپا ، لبنان و سوریه است.

زبان ارمنی از لحاظ تاریخی نیز به دو گویش تقسیم میشود یکی ارمنی باستان یا Գրաբառ(Grabar) و دیگری ارمنی جدید یا Աշխարհաբառ (Ashkharhabar)زبان ارمنی باستان ، مورد استفادهء مسروپ مقدس ، در ترجمهء کتاب مقدس بوده و زبان ارمنی جدید نیز مورد استفاده کنونی در محاورات ارامنه است .

مسروپ مقدس  36 نشانه را برای حروف الفبای ارمنی در نظر گرفت واز آنجائی که وی یک صاحب منصب روحانی بود لذا الفبای ارمنی را با حرف Ա(معادل «آ» فارسی) که حرف اول کلمهء (Asdxats)Աստւածبه معنی خداوند است  آغاز کرده و با حرف Ք(معادل«ک» فارسی) که حرف اول کلمهء

Քրիստոս(Christos) به معنی مسیح است پایان داد و دو حرف Օ معادل «اُ »فارسی) و Ֆ(معادل«ف» فارسی) را بعداً از زبانهای اروپایی وارد زبان ارمنی کردند و قبلاً به جای حرف «اُ» از دو حرف «آو» و به جای حرف «ف» از حرف «پ» استفاده می شده است .

معادل های فارسی حروف بدین ترتیب است          

نام حرف        معادل فارسی

بزرگ  کوچک

Ա     ա             آ

Բ      բ              ب

Գ     գ              گ

Դ      դ                 د

Ե     ե              ی

Զ      զ              ز

Է      է              اِ

Ը      ը              معادل ندارد اِ ساکن

Թ     թ              ت

Ժ     ժ              ژ

Ի      ի              ای مثل ایران

Լ      լ               ل

Խ     խ             خ

Ծ     ծ              معادل ندارد چیزی بین «ت» و «س»

Կ     կ              معائل ندارد چیزی بین «ک» و«گ»

Հ      հ              ه

Ձ      ձ              معادل ندارد چیزی بین «د» و «ز»

Ղ     ղ              ق

Ճ      ճ              معادل ندارد چیزی بین «چ» و «ج»

Մ     մ              م

Յ      յ               هی مورد کاربرد آن بیشتر به صورت آی در تایگا                              است

Ն     ն              ن

Շ      շ              ش

Ո     ո              وُ

Չ      չ               چ

Պ     պ             معادل ندارد چیزی بین « پ» و«ب»

Ջ      ջ              ج

Ռ     ռ              «ر» ی زبر

Ս     ս              س

Վ     վ              و

Տ      տ             معادل ندارد چیزی بین «ت» و «د»

Ր      ր              «ر» ی نرم                  

Զ      ց              معادل ندارد چیزی بین «ت» و «ز»

ԻՒ   իւ            یو

Փ     փ             پ

Ք      ք              ک

Օ      օ                 اُ

Ֆ       ֆ                ف

1: قبلاً تصور بر این بود که زبان ارمنی با توجه به لغات زیاد فارسی در آن ، جزء زبان های ایرانی است ولی در سال 1875 زبان شناس برجستهء آلمانی   " هاینریش هوبشمان"  در مقالهء خود تحت عنوان « جایگاه زبان ارمنی در میان زبان های هند و اروپایی» اعلام کرد که زبان ارمنی ، شاخهء مستقلی از گروه زبان های هند و اروپایی است و وجود لغات زیاد فارسی در آن به علت مراودات و روابط تاریخی ارامنه با ایرانیان بوده است .

2: امروزه حدود ده میلیون نفر ارمنی در جهان وجود دارد که سه میلیون نفر آنان در ارمنستان و هفت میلیون نفر بقیه در سایر نقاط جهان زندگی می کنند که به این دسته از ارامنه "اسپیورکاهایوتیون" spiurkahayutiun گفته می شود بنابراین جامعهء ارمنی دارای یک دیاسپورای بزرگ در جهان است

3: Mesrop Mashtots

4: ترجمهء کتاب مقدس به زبان ارمنی از سوی مسروپ ماشتوتس و یارانش حدود ده سال به طول انجامید

منبع:http://www.garegin.blogfa.com